De NME geeft mede invulling aan thema's voeding, beweging en gezondheid. Binnen de NME worden inwoners, waaronder kinderen, voorzien van kennis, inzicht en vaardigheden op het gebied van natuur en milieu. Gecombineerd met een goed ontwikkeld waardebesef wordt er een basis gelegd om bewuste keuzen te maken ten aanzien van een duurzame en leefbare samenleving.

Stand van zaken

We hebben in 2018 gekeken naar de toekomst van de NME. In het in 2017 uitgebrachte rapport aangaande kinderboerderij Rosorum en de NME werd nog uitgegaan van een samenvoeging van deze 2 partijen. Omdat de NME een onderdeel van de gemeentelijke organisatie is bleek deze samenvoeging niet mogelijk. Dit omdat een onderdeel van de gemeentelijke organisatie niet kan fuseren met een vrijwilligersorganisatie.

De NME heeft zich in 2018 bezig gehouden met het verzorgen van lesprogramma’s en voorlichting op het gebied van Natuur en Milieu. Met het oog op de toekomst en de beoogde overgang naar de afdeling Ruimtelijke Ordening hebben we ons daarbij naast het speerpunt Natuur vanuit het speerpunt Milieu meer gericht op Duurzaamheid.

Wij stellen u voor de activiteit af te sluiten

We ontwikkelen beleid om de verduurzaming van monumenten te bevorderen. Het archeologisch beleid is in 2019 10 jaar oud. We moeten dit herzien. Hierbij brengen we WOII archeologie in kaart. De archeologische kaarten van de voormalige gemeenten Rijnwaarden en Zevenaar stemmen we op elkaar af. De archeologische restanten van de Romeinse Limes worden mogelijk Unesco Werelderfgoed. We gaan het in ieder geval beschermen door het aan te wijzen als monument. De Limes wordt meegenomen in het VTE-beleid.
In het kader van harmonisering wordt het niveau van bescherming van monumentale objecten in de voormalige gemeente Rijnwaarden vanaf 2019 op het niveau gebracht van de oude gemeente Zevenaar, door inventariseren, onderzoeken en mogelijk aanwijzen als gemeentelijk monument.
Steeds meer monumentale kerken komen leeg te staan. Samen met de kerken en samenleving ontwikkelen we beleid om te kijken hoe we de kerken toekomstbestendig maken.

Stand van zaken

We hebben u een harmonisatievoorstel voorgelegd voor de Erfgoedverordening Zevenaar 2018 en de Subsidieverordening monumenten Zevenaar 2018. U heeft de geharmoniseerde verordeningen vastgesteld.

Limes: Ten zuiden van Herwen is uit een archeologisch vervolgonderzoek gebleken dat er resten liggen van drie opeenvolgende Romeinse militaire kampen. Dit terrein wordt met daaromheen een beschermende bufferzone opgenomen in het Nominatiedossier van de Nedergermaanse-Limes - de Romeinse rijksgrens langs de Rijn.

Voor het slagen van de energietransitie is een ander economisch model nodig: de Circulaire Economie. Hiermee optimaliseren we hergebruik én minimaliseren we waardevernietiging. Het Rijk heeft hier het Rijksbrede programma Circulaire Economie 'Nederland circulair in 2050' voor opgesteld. Wij vertalen dit concreet naar een:

• andere wijze van ontwerpen (planvorming, openbare ruimte e.d.)
• andere wijze van opdrachtverlening (aanpassen inkoop- en aanbestedingsbeleid e.d.)
• andere financiële afwegingen (zoals Total Cost of Ownership, het 'ontschotten' van potjes e.d.)
• een andere werkwijze van afval naar grondstof (in samenwerking met bedrijven, waterschap en gemeenten).

Stand van zaken

Het circulair fietspad is gerealiseerd en op 28 mei 2018  met een minisymposium over circulair aanbesteden geopend. Hierbij was gedeputeerde Michiel Scheffer aanwezig.
Het fietspad bestaat uit grasfalt en betonplaten met olifantengras. De werkwijze van circulair aanbesteden krijgt waar mogelijk een vervolg. Landelijk is veel vraag naar de ervaringen van het circulair fietspad op het gebied van onder andere planvorming, opdrachtverlening en financiële afwegingen. We ontvingen de landelijke 'Koop Wijs Prijs' voor het innovatieve proces van het circulair fietspad.   
De andere deelactiviteiten verlopen volgens planning.

Wij streven in 2025 naar een energieneutrale eigen organisatie. Hiervoor voeren we projecten uit op het gebied van gebouwen en vastgoed, bedrijfsvoering en mobiliteit.
In één van de projecten voeren we  een onderzoek uit naar de manier waarop we ons eigen wagenpark verduurzamen.

Stand van zaken

Eind 2018 hebben we opdracht gegeven de mogelijkheden van het verduurzamen van het eigen wagenpark (werf en RDL) te onderzoeken.

Wij gaan onderzoeken of het mogelijk is de gemeentelijke bouwleges bij nieuwbouwwoningen gedifferentieerd te heffen. Hierbij zal een relatie worden gelegd met de wettelijke energieprestatie-eisen.

Stand van zaken

In de 2e VGR hebben wij aangegeven het onderzoek in het vierde kwartaal 2018 uit te voeren. Door de aantrekkende economie hebben we prioriteit gegeven aan de afwikkeling van de grote toestroom aan aanvragen omgevingsvergunningen

We passen de planning aan en voeren het onderzoek uit in het 2e kwartaal van 2019.

'Fairtrade gemeente' is een predicaat dat vanuit 3 samenwerkende fairtrade organisaties kan worden toegekend als een gemeente op 6 criteria inzet toont voor fairtrade. Het gaat dan om gemeente in de zin van 'lokale gemeenschap', niet enkel 'gemeentelijke overheid'. Wij onderzoeken of er in de lokale samenleving animo is voor een werkgroep die fairtrade (en het behalen van het predicaat) wil oppakken.
Fairtrade nemen wij op in ons gemeentelijke inkoopbeleid, mogelijk onder het bredere vaandel van 'maatschappelijk verantwoord ondernemen'. Het facet fairtrade brengen wij periodiek onder de aandacht van inkopende budgethouders en betrokken in de periodieke peiling rond het inkoopbeleid.

Stand van zaken

In 2019 is duidelijk hoe we onze gemeente aardgasvrij maken (warmtevisie en uitvoeringsprogramma). In twee wijken gaan we als ‘proeftuin’ aan de slag. Deze ervaringen en de regionale ontwikkelingen zoals de 'Wijk van de Toekomst' (Gelders Energieakkoord) gebruiken en volgen we. Bijvoorbeeld voor het opstellen van de warmtevisie en het uitvoeringsplan. In 2040 is Zevenaar van het aardgas af.
Het uitfaseren van aardgas is naast een technisch vraagstuk ook een sociaal en financieel vraagstuk dat de nodige inzet vergt.

Stand van zaken

We zijn gestart met de voorbereidingen van de Warmtevisie en de warmtetransitieplannen per wijk of dorp. De 'Wijk van de Toekomst' aanpak (Gelders Energieakkoord) is hiervoor ingezet. Hiervoor hebben we overleggen met verschillende stakeholders gevoerd. De warmtevisie is in ontwikkeling en leggen we in 2019 ter besluitvorming aan u voor.  We zijn eind 2018 gestart met de voorbereidingen voor de eerrste proeftuin.

Wij zetten extra in op het uitvoeren van het Gelders Energieakkoord (zoals de discussietafels Inkoop, Wijk van de Toekomst en Samenwerking). Voor deze extra inzet is extra capaciteit (externe ondersteuning) nodig.

Stand van zaken

Wij zijn ambtelijk aangesloten bij de tafel Wijk van de Toekomst en bestuurlijk bij de Borgingscommissie. In 2018 hebben we geen gebruik gemaakt van extra capaciteit, maar doen dit mogelijk in de komende periode.

De Routekaart is een uitvoeringsagenda met verschillende projecten die bijdragen aan de CO2-reductie en om energieneutraal te worden. Wij streven er naar om al in 2040 energieneutraal te zijn. Dit doen we onder andere door het professionaliseren van het Liemers Energieloket om nog beter de inwoner te bereiken, maar ook door een duurzaamheidsfonds waar initiatieven van derden gebruik van kunnen maken.

Stand van zaken

Liemers Energieloket
We hebben gezamenlijk in Liemers verband geconstateerd dat we niet aan de voorwaarden van de provincie van cofinanciering kunnen voldoen. Hierdoor zijn alleen de eigen budgetten van de Liemerse gemeenten ingezet voor de professionalisering van het loket. Een actie die we hebben uitgevoerd is Winst uit je Woning.
De actie Winst uit je Woning was in het voorjaar 2018 ook in Zevenaar. Ongeveer 500 personen bezochten de informatiebijeenkomst. Woningeigenaren hebben een advies om het eigen huis te verduurzamen gekregen.

Ook de Regio Arnhem Nijmegen staat voor een opgave (in 2050 energieneutraal). Dit is een opgave voor alle vier de bestaande Portefeuillehouders-overleggen (Duurzaamheid, Mobiliteit, Wonen en Economie). De coördinatie is vanuit het portefeuillehoudersoverleg Duurzaamheid en wordt voorbereid via de regionale Icoongroep Slimme Duurzaamheid. Voor het halen van de opgave is het uitvoeringsprogramma opgesteld waarbij de focus van de regionale samenwerking ligt bij:

• Regionale Energiestrategie (RES)
• Energietransitie gebouwde omgeving
• Duurzame bedrijventerreinen
• Duurzaam en circulair inkopen en aanbesteden

Stand van zaken

Regionaal Energie Strategie (RES)
Landelijk zijn er afspraken gemaakt (Rijk, Interprovinciaal Overleg (IPO), Vereniging Nederlandse Gemeenten (VNG) en Unie van Waterschappen (UvW)). Het portefeuillehouders- overleg duurzaamheid Regio Arnhem Nijmegen is opdrachtgever voor de regionale uitwerking. De RES heeft een horizon tot 2030 met een doorkijk naar 2050. En de Energietransitie gebouwde omgeving is een onderdeel van het RES geworden.
U bent in augustus 2018 voor het eerst geïnformeerd over de Regionale Energiestrategie en de (ruimtelijke) consequenties van de energietransitie (Raadsinformatiebrief nr. 2018-079).
In de regio zijn zes ruimtelijke ontwerp- en energieateliers georganiseerd die input geven voor het RES-traject.

Energietransitie gebouwde omgeving
De focus ligt op de professionele regionale energieloketten en de samenwerking tussen de loketten. Hiervoor hebben we een plan van aanpak opgesteld en zijn de behoeften geïnventariseerd.

Duurzame bedrijventerreinen
In regionaal verband is een plan van aanpak opgesteld waarbij wij rekening houden met lokale initiatieven. Hiervoor is geen geld uitgegeven.

Duurzaam en circulair inkopen en aanbesteden
In regionaal verband zijn de mogelijkheden onderzocht voor een gezamenlijk leasecontract voor een gemeentelijk wagenpark waarin circulariteit en duurzaamheid centraal staan. Met de bedoeling om tot uniforme afspraken over circulariteit en duurzaamheid te komen wordt het inkoop- en aanbestedingsbeleid van de regiogemeente doorgelicht.

Om deze doelstelling te realiseren willen wij de hoeveelheid gescheiden ingezameld GFT- en groenafval verhogen. Om dat te bereiken voeren wij een aparte GFT-container in die wij de inwoners gratis aanbieden. Ook kunnen inwoners groenafval op het aanbiedstation gratis aanbieden. Het aanbieden van restafval gaan wij ontmoedigen door dit minder vaak op te halen.
De aanvullende lasten dekken wij binnen de afvalbegroting en verrekenen we via de afvalstoffenheffing.

Stand van zaken

De raad heeft in 2018 een besluit genomen en krediet beschikbaar gesteld voor de aanschaf van de nieuwe containers. De aanbesteding is in 2018 afgerond. We zijn op 1 januari 2019 begonnen met het nieuwe inzamelsysteem met de gratis inzameling van GFT- en groenafval.

Zoals in het Watertakenplan de Liemers 2017-2021 is opgenomen, wordt er serieus gefocust op duurzaamheid en klimaatverandering. Bij het ontwerpen en inrichten van zowel (afval)waterketen, watersysteem als openbare ruimte wordt hiermee rekening gehouden. Hierbij zoeken wij nadrukkelijk naar een integrale benadering bij grootonderhoud, reconstructie en nieuwbouw.

De volgende uitgangspunten hanteren wij bij alle plannen met betrekking tot afvalwaterketen, watersysteem en openbare ruimte:

1. Klimaatbestendig inrichten betreffende water, hitte en droogte;
2. Vasthouden, bergen en afvoeren;
3. Beperken wateroverlast in stedelijk gebied;
4. Scheiden bij de bron van hemelwater en vuilwater;
5. Vuilwater wordt via de riolering afgevoerd naar de zuivering;
6. Hemelwater voert bij voorkeur zichtbaar bovengronds af naar oppervlaktewater of bodem;
7. Anticiperen op klimaatverandering door rekening te houden met de verwachte effecten bij het ontwerp en inrichting van (afval)waterketen, watersysteem en openbare ruimte;
8. Milieutechnisch functioneren en oppervlaktewaterkwaliteit mag niet verslechteren ten opzichte van de huidige situatie;
9. Particulieren stimuleren voor meer groen in de tuin, voor hitte en water. Bewoners moeten zich zo veel mogelijk zelf verantwoordelijk voelen voor het verwerken van hemelwater op eigen terrein.

Wij gaan samen met andere Liemerse gemeenten en het waterschap dit jaar starten met het project 'Klimaatadaptatie De Liemers', zoals recent vanuit het Deltaprogramma Ruimtelijke Adaptatie is voorgeschreven. Hiervoor zal een stresstest worden uitgevoerd om knelpunten en risico's op onder andere wateroverlast in kaart te brengen.

Stand van zaken

Samen met andere Liemerse gemeenten en het waterschap zijn wij medio 2018 gestart met de aanbestedingsprocedure “Klimaat stresstest”. Dit is in het kader van project 'Klimaatadaptatie De Liemers', zoals recent vanuit het Deltaprogramma Ruimtelijke Adaptatie (DPRA) is voorgeschreven. De stresstest heeft de thema's: wateroverlast, hitte, droogte en waterveiligheid (bijvoorbeeld risico op dijkdoorbraak). De knelpunten over de genoemde 4 thema’s brengen wij in beeld. Het hanteren van de genoemde uitgangspunten is een continu proces.

Uitgevoerde rioolwerkzaamheden in 2018:

• Vervangen van enkele hoofdgemalen;
• Vervangen van ca. 20 minigemalen (drukpompen);
• Gestart met de voorbereiding Klimaat Stresstest de Liemers (in Liemers verband);
• Herinrichting Zonnemaat;
• Revitalisering Giesbeek;
• Herinrichtingsproject Halve Maan;
• Voorbereiding herinrichting BAT-terrein;
• Analyse en optimalisatie grondwatermeetnet Liemerse gemeenten (in Liemers verband);
• Uitbreiding Telemetrie (CARS) en pompbeheersysteem (PUB-DR).

Het uitgangspunt is dat het bedrijfsleven per jaar minimaal 1,5 % energie bespaart met een tussendoel voor 2020 van 7,5%. Wij gaan dit stimuleren en handhaven.

Stand van zaken

Binnen de samenwerking met de 'Groene Allianties de Liemers' is er een aanpak (informeren, stimuleren) ontwikkeld. Daarnaast voert de Omgevingsdienst regio Arnhem (ODRA) specifieke energiecontroles uit bij automotive- en onderwijsinstellingen.
In 2018 heeft de ODRA de 12 geplande energiecontroles uitgevoerd en afgerond. Bij 3 controles zijn overtredingen geconstateerd en zijn hercontroles uitgevoerd.